Column: Doorschieten in afwezigheid

Het is half acht ‘s avonds als ik mijn tv afstem op het RTL-nieuws. ‘Ik heb geen tijd om te lezen.’ Deze woorden trekken mijn aandacht. Niet zozeer vanwege de inhoudelijke boodschap. Het is immers geen opmerkelijke uitspraak in een tijd waarin mensen elkaar voortdurend informeren over hoe druk ze zijn. ‘Geen tijd’ krijgt echter een andere lading als een jong kind aan het woord blijkt te zijn. Lijden de kinderen van vandaag net als volwassenen onder agenda’s vol verplichtingen en deadlines?

Door Jurriaan Omlo

Dat veel mensen om mij heen steeds minder tijd hebben, baart mij zorgen. Het benauwt mij soms, omdat de overheid steeds meer van burgers verwacht. Met alle bezuinigingen in Den Haag snap ik best dat de overheid steeds meer inzet op mantelzorg, vrijwilligerswerk en burgerinitiatieven. Vele burgers leveren nu al met groot enthousiasme waardevolle bijdragen aan de samenleving.

Maar wat als de overheid in toenemende mate misbruik gaat maken van de goede bedoelingen van burgers en onredelijke eisen stelt? Alles wijst erop dat de overheid allerlei verantwoordelijkheden meer en meer wil afschuiven op de samenleving, vanuit de veronderstelling dat iedereen actief burger kan en wil zijn. Het risico bestaat dat de overheid zo ver doorschiet in haar terugtrekkende bewegingen, dat zij in 2040 afwezig is en er niet meer is voor (kwetsbare) burgers. Het is een onprettig idee als de overheid in 2040 alleen nog maar bezig is met de vraag hoe zij zoveel mogelijk burgers efficiënt kan gebruiken.

Een dergelijke instrumentele benadering van burgers gaat misschien wel zo ver dat de overheid in de toekomst zelfs kleuters als ‘actieve burgers’ benadert. Zo ver dat de overheid uitdraagt en voorschrijft wat het betekent om een ‘goede kleuter’ te zijn. Wellicht is de dominante norm tegen die tijd wel dat ‘goede’ kleuters eenzame ouderen opvrolijken. Dit ook in de hoop dat hiermee de solidariteit tussen generaties versterkt kan worden. De overheid spreekt kleuters dan aan op wat ze al kunnen en benadrukt voortdurend hun ‘eigen kracht’. Als deze trend daadwerkelijk doorzet, moeten we niet gek opkijken als in 2040 kleuters voor de ingang van een burnoutkliniek tegen een RTLjournalist klagen dat zij geen tijd meer hebben om te spelen.

Jurriaan Omlo is senior onderzoeker bij MOVISIE en doet onderzoek naar de effecten van beleid en sociale interventies.

Photo by Alvin Decena from Pixels