Net zoals uit eerdere studies naar voren kwam, blijkt ook uit dit onderzoek dat er vanuit kerken en diaconale organisaties veel inspanningen worden geleverd om armoede in Nederland te verminderen en de negatieve gevolgen ervan te beperken. Zo komt het geschatte aantal uren dat betaalde en onbetaalde krachten hebben besteed aan het ondersteunen van mensen in armoede uit op 2.260.589.
Naast veel uren, is er ook een omvangrijk bedrag uitgegeven aan armoedebestrijding. In totaal blijkt €40.989.045 te zijn uitgegeven, waarvan € 16.678.051 aan individuele, financiële hulp. Dit bedrag is iets hoger dan in 2018 toen er ongeveer € 14.852.740 werd besteed. Ook het bedrag dat aan collectieve hulp is uitgegeven is met € 23.435.630 hoger dan in 2018 toen er € 16.800.000 is besteed.
Een andere conclusie is dat er een breed palet aan activiteiten plaatsvinden vanuit kerken en diaconale organisaties. Zo wordt er onder meer collectieve ondersteuning geboden aan groepen, zijn er voedsel- en kledingbanken, wordt er sociaal- emotionele ondersteuning en een luisterend oor geboden, worden de sociale netwerken van mensen versterkt en uitgebreid en verwijzen betrokkenen door naar instanties of regelingen. Ook wordt er financiële ondersteuning geboden zoals het betalen van specifieke rekeningen. Verder worden mensen gecoacht naar een schuldenvrij leven en wordt er meegegaan naar instanties voor het behartigen van belangen. Tenslotte helpen betrokkenen mensen bij hun financiële administratie en begeleiding naar (vrijwilligers)werk en scholing.
De hulp die wordt, richt zich zowel op de eigen kerkleden als mensen buiten de kerk, zonder christelijke achtergrond. Kerken en diaconale organisaties hebben verder veel aandacht hebben voor groepen die geen of in beperkte mate aanspraak kunnen maken op overheidsvoorzieningen, tussen wal en schip vallen en/of buiten het bereik of blikveld van officiële instanties vallen, zoals dak- en thuislozen, (ongedocumenteerde) vluchtelingen, afgewezen asielzoekers en mensen die net niet in aanmerking komen voor voeding bij voedselbanken.
Armoede staat hoger op de agenda en er is een toenemende bewustwording dat armoede ook in Nederland een probleem is. Vanuit het diaconaat wordt er op ingezet om kerkleden meer bewust te maken van de problematiek. Maar er zijn ook belangrijke verschillen tussen kerken. Soms is er een gebrek aan kennis over de betekenis en impact van armoede en een gebrek aan bewustzijn over de lokale omvang van het armoedeprobleem. Vanuit een deel van de kerken weten betrokkenen zich geen raad met hoe ze van betekenis kunnen zijn en hoe ze in gesprek kunnen gaan met mensen in armoede.
Binnen de kerkgemeenschap zelf kan er eveneens sprake zijn van armoede. Ook hier blijken er verschillen te zijn tussen kerken. Er is bijvoorbeeld variatie in de mate waarin een diaconie zicht heeft op armoede onder de eigen leden. Doordat armoede nog vaak een taboeonderwerp is en gepaard gaat met gevoelens van schaamte, is het moeilijk te achterhalen welke leden te kampen hebben met financiële problemen. Bij een deel van de internationale en migrantenkerken is er ook een ander patroon zichtbaar. Doordat hier armoede vaak breder speelt onder de eigen kerkleden – en soms ook onder predikanten – is er bij bepaalde kerken minder schaamte om erover te spreken. Gemeenteleden herkennen het ook eerder bij anderen, omdat ze er bekend mee zijn. In een gevestigde kerk staat armoede verder af van veel leden. Binnen de kerkgemeenschap van internationale en migrantenkerken is er ook zorg voor elkaar om op die manier financiële problemen te verminderen.
Waar kerken meer present zijn in de wijk zijn ze in het publieke debat veel minder zichtbaar en hoorbaar. In vergelijking met het verleden laten betrokkenen minder hun geluid doorklinken.
Onder meer doordat veel kerken te maken hebben met een teruglopend ledenaantal, voelen kerken de noodzaak om meer samen te werken met andere partijen. Er is meer bereidheid en initiatief om samen te werken met bijvoorbeeld overheden, welzijnsorganisaties, vrijwilligersorganisaties, fondsen en ervaringsdeskundigen. Volgens respondenten wordt er nog te weinig samengewerkt tussen de gevestigde kerken en internationale en migrantenkerken.
Lees het rapport: Gerechtigheid en barmhartigheid. Onderzoek naar de betrokkenheid van kerken en diaconale organisaties bij de aanpak van armoede en schulden.
Photo credit: Nico Tan via Pexels